Sampun kathah karangan ingkang ngandharaken bab “tradisi suran” ing masyarakat Jawi. Kula nambahi matur bilih “tradisi suran” ugi saged kangge sarana nguri-uri basa lan budaya jawi kanthi ngawontenanken tirakatan utawi “wungon Suran.” Tembung “wungon” saking wungu tegesipun melek -- melek-melek -- lek-lekan. Ing dalu Suro wau para warga RT/RW/dusun saged pinanggih ing bale warga upaminipun wiwit jam 21.00- 23.00 WIB, ngawontenaken tetembangan macapat mangga kersa.
Ingriki dipunaturaken sekar-sekar ingkang saged kaasta ing Dalu Sura Tahun Jawi 1945 karacik dening Paguyuban Gita Adi Solo Baru.Minangka pambuka kaaturaken :
1. Dhandhanggula Dalu Sura
(1) Rinancang ing sarkara Sura di Dalu Sura eka suryanira Para warga golong gilig amrihe rakiting ulat semu murwa warsa memetri Jawi Kautaman elinga supaya rahayu Nyuwun luwaring duhkita kang sinartan daya-dayaning Roh Suci makarya kagem bangsa (2) Rasaning tyas sanityasa miris yen ta nguni sawarnining warta Tsunami, akeh korbane gunung jugrug lan lindhu banjir, rob , lesus nggegirisi alas kobong, rineka angkareng pandulu pegeblug bebendu kalisna Mangga sami nyuwun wilasaning Gusti kanthi sungkem ing pada | (1) Merancang di tembang Sura adi Malam Suro satu di bulannya Para warga satu padu tekadnya terakit di wajah semu buka warsa hargai Jawi Ingat keeutamaan Slamat bersamamu Mohon tidak ‘kan sengsara yang disertai daya -daya Roh Suci berkarya untuk bangsa (2) Rasa hati terasa teriris jika dengar berbagai berita Tsunami banyak korbannya gunung mletus dan gempa banjir, rob lisus, tiada terperi hutan terbakar nyata kejahatan kutahu bencana musibah bebaskan Mari mohon kerahiman Yang Ilahi bersembah kepada-Nya. |
2. Sinom : Amenangi Jaman Edan
Sekar Sinom watakipun canthas, ethes lan mathuk kangge sesorah, paring pitutur ingkang sereng, ugi saged kangge bebukaning carios. Dene cacahing gatra, guru wilangan lan guru lagu saben sapada mekaten : I:8-a; II 8-i; III8-a; IV8-i; V 7-i; VI 8-u; VII 7-a; VIII 8- i; IX12-a;
Kangge sarasehan wongon saged dipunaturaken sekar Sinom ingkang kapethik saking Serat Kalatida karanganipun R.M.Ng. Ranggawarsita (1802-1873) Pitakenan kula : Menapa sapunika sampun jaman edan?
5 6 1 1 1 1 1 1 Amenangi jaman edan, 1 2 2 2 1 7 1 2 1 ewuh aya ing pambudi 1 2 2 2 1 6 6 54 Melu edan nora tahan, 4 4 4 5 4 2 1 2 yen tan melu anglakoni 4 5 5 5 5 4 56 Boya keduman melik, 5 4 4 4 5 6 4 5 Kaliren wekasanipun 1 2 4 4 4 4 4 Dilalah kersa Allah 4 4 4 5 4 2 1 2 Begja-begjane kang lali, 2 4 5 6 5 5 5 5 6 luwih bergja kang eling lawan 5 4 2 45 was-pada. | Hidup pada zaman gila bingung pilih dalam budi Ikut gila tiada tahan jika tiada mengikuti Tiada dapat berbagi Laparlah pada akhir pun Sudah kehendak Allah Walau bahgia yang lalai Lebih bahagia yang ingat dan waspada |
3. ELING LAN WASPADA.
Pujangga R.M.Ng. Ranggawarsita nglajengaken sekar sinom ingkang saged kasekaraken kanthi senggakan mangga kersa. Ing riki kaaturaken tuladha seratan Ibu Widyastuti Nurhadi.
Sageta sabar santosa mati sajroning ngaurip kalis ing reh aruraha murka angkara sumingkir tarlen meleng malat sih sanityaseng tyas mamatuh badharing sapudendha antuk mayar sawatawis borong angga suwarga mesi martaya | Bisalah sabar sentosa mati dalam hidup ini luput dari huru hara murka angkara menyingkir Kami mohonkan kasih senantyasa hati patuh (agar) bebas dari hukuman dapat ampun sekadarnya Kami pasrah sepenuh jiwa dan raga |
Senggakan :
1) Jagone wiring kuning Kristus Raja / papan wening nyatane ngono
2) Gusti Allah sembahan kang satuhu / sumungkem marang Allah kanthi tumuse kalbu
3) Grija Kristus Raja ayo kanca / dha grumegah ngono..ee..ya ngono..
4) orang aring kudu eling sing peparing
5) Ela elo..ela eeelo…, Ayo kanca padha manut, yo…
6) Mampir Mas mangga mampir, pir mampir, / urip mung amampir ngombe. Mampir, mampir,
7) Pupus gedhang raja Gusti Yesus nggo tuladha, ngono ee ya ngono..
8) Pring ori nggo sulingan / bekti Gusti liwat sembahyang, ayo dha sembahyang
9) Yo, ayo ayo ja mung kepepet
4. Sinom Pitutur :
Pra mudha wajib ngupaya Ngupaya kawruh utami Utamaning kasampurnan Sampurnaning lahir batin Batine kudu den isi Ingisi kawruh myang ngelmu Ngelmu kang nora samar Samaring sagung ngaurip Uripira den gegulang kang prayoga | Pra mudha wajib (ber-) upaya (ber-) Upaya ilmu utama Keutamaan sempurna Kesempunaan lahir batin Batin harus diisi Diisi pengalaman dan ilmu Ilmu yang tiada samar Yang samar segnap hidup Hidupmu dengan laku yang pantas |
5. KINANTHI :
Sekar kinanthi watekipun seneng, tresna, mathuk kangge mulang muruk, kangge gandrung lan bebukaning carios.
(1) Mangka kanthining tumuwuh Salami mung awas eling Eling lukitaning alam Dadi wiryaning dumadi Supadi nir ing sangsaya Yeku pangreksaning urip (2) Dene awas tegesipun weruh warananing urip miwah wasesaning tunggal kang atunggil rina wengi kang mukhitan ing sakarsa gumelar ngalam sakalir (3) Sirnakna semanging kalbu den waspada ing pangeksi Yeku dalaning kasidan sinuda saking sathithik pamothaing nafsu hawa linalantih amrih titih | (1) Halnya sbagai kawan hidup Slamanya trus sadar diri ‘kan ingat lukisan alam Jadi mulia yang terjadi Supaya lepas sengsara Itu menjaga hidup ini (2) Halnya awas yang dimaksud tahu hidup yang misteri serta kuasa Hyang MaEsa yang menyatu siang malam yang dalam sgala kehendak m’bentang alam raya ini (3) lenyapkan khawatir di kalbu dan waspada pandang ini itu jalan yang sempurna kurangi dari sedikit kerewelan nafsu hawa paksakanlah agar pergi |
6. Asmaradana
Anane tulisan Jawi Karangane Ajisaka Ana rong puluh cacahe Kapisan ha-na-ca-ra-ka Kapindho da-ta-sa-wa-la Pa-dha-ja-ya-nya, katelu Kaping pat ma-ga-ba-tha-nga (kakintun Pak Sibung) | Adanya tulisan Jawi Pengarangnya Ajisaka Ada dua puluh jumlah Pertama ha-na-ca-ra-ka Kedua da-ta-sa-wa-la Pa-dha-ja-ya-nya ketiga Keempat ma-ga-ba-tha-nga |
Kathah tiyang ingkang sampun nerangaken lan nafsiraken bab aksara jawi lan fisafatipun. Bilih ha-na-ca-raka = wonten utusan, da-ta- sa-wa-la = naminipun utusan Data lan Sawala = utusan boten saget nolak dhawuh; pa-dha-ja-ya-nya = (kekalih) sami-sami digdaya (sakti) ma-ga-ba=tha-nga= kalih-kalihipun perang lan pejah dados bathang.. Lho menapa sebabipun kok ngantos perang? Inggih, amargi ical kapitadosan antawisipun kanca / abdi Negara, sami rebut bener masalah prosedur lan bukti hukum Serat Perintah ! Mugi sami emut para Abdi Negari punika.
Mbokbilih wonten ingkang nganggep aksara (huruf) punika namung gambar utawi tanda tulisan, lan cata nulisipun boten praktis, saget kemawon katilar. Mila kathah tiyang jawi sampun boten saget nulis lan maos ngangge aksara jawi. Inggih amargi huruf jawi punika sifatipun silabis, setunggal huruf nelakaken 1 suku konsonan lan vocal, lan angel nyeratipun. Dados benten kaliyan Latin ingkang fonemis ( setunggal huruf nelakaken setunggal swanten lan langkung gampil.
7. MEGATRUH : Sang Jagat Nata Ngadili
(1) Eling lan waspada sikap batin tuhu Saiyeg saeka kapti Nunjem jero mring dedunung Tan ucap suwung lan wening Nunggal Gusti lan kawula (2) Mring pepadha dadya priyangga kang nggugu marang dhawuhe Hyang Widi mring wong ngorong paring banyu kang kluwen tampi rizki nulung kang nandhang sangsara (3) Wus kacetha Gusti kang paring pitutur Sang Jagat Nata ngadili kabeh jalma kang lumaku Sing nalingsir mlebu geni Sing setya munggah ing swarga Sarkaraadi | (1) Ingat dan waspada sikap batin sungguh Satukan pikir dan budi Masuk dalam asal-usul Tak bicara, kosong, hening Satukan diri ke Tuhan (2) ’tuk sesama jadi manusia yang patuh akan perintah Hyang Widi Brikan minum yang haus pada yang lapar bri nasi dan membantu yang sengsara (3) Trang sudah Tuhan telah bersabda sungguh Raja smesta ‘kan adili smua tindak perilaku Yang melanggar masuk api Yang setia masuk surga |
Solo Baru, November 2011
0 comments:
Posting Komentar